భారత పార్లమెంట్ ఉమ్మడి సమావేశం

 

          భారత పార్లమెంట్ ద్విసభ్యమైనది. ఏదైనా బిల్లును ఆమోదించడానికి రెండు సభల సమ్మతి అవసరం. ఏదేమైనా, భారత రాజ్యాంగాన్ని రూపొందించినవారు రాజ్యసభ ఎగువ సభకు మరియు దిగువ సభకు అంటే లోక్సభకు మధ్య ప్రతిష్టంభన పరిస్థితులను ఊహించారు. అందువల్ల, భారత రాజ్యాంగం ఈ ప్రతిష్టంభనను తొలగించడానికి ఉభయ సభల సంయుక్త సమావేశాలకు అవకాశం కల్పిస్తుంది. 

         పార్లమెంటు ఉమ్మడి సమావేశాన్ని రాష్ట్రపతి (ఆర్టికల్ 108) పిలుస్తారు మరియు స్పీకర్ అధ్యక్షత వహిస్తారు లేదా ఆయన లేనప్పుడు లోక్సభ డిప్యూటీ స్పీకర్ లేదా ఆయన లేనప్పుడు రాజ్యసభ డిప్యూటీ చైర్మన్. పై అధికారులు ఎవరైనా లేనట్లయితే, పార్లమెంటులోని ఏ ఇతర సభ్యుడు సభ యొక్క ఏకాభిప్రాయంతో అధ్యక్షత వహించవచ్చు.

రాజ్యాంగ నిబంధనలు : రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 108 ప్రకారం, కింది పరిస్థితులలో పార్లమెంటు ఉమ్మడి సమావేశాన్ని పిలుస్తారు.

ఒక బిల్లును ఒక సభ ఆమోదించిన తరువాత మరియు మరొక సభకు సమర్పించిన తరువాత

(ఎ) బిల్లును ఇతర సభ తిరస్కరించింది; లేదా (బి) బిల్లులో చేయాల్సిన సవరణలకు చివరకు విభేదించాయి; లేదా (సి) బిల్లును ఆమోదించకుండా ఇతర సభ ద్వారా బిల్లును స్వీకరించిన తేదీ నుండి ఆరునెలల కన్నా ఎక్కువ కాలం గడిచినా, రాష్ట్రపతి, ప్రజల సభ రద్దు కారణంగా బిల్లు ముగియకపోతే తప్ప

పై షరతులు సంతృప్తికరంగా ఉంటే, భారత రాష్ట్రపతి పార్లమెంటు ఉభయ సభల ఉమ్మడి సిట్టింగ్‌ను పిలవవచ్చు.

ఉమ్మడి సిట్టింగ్లకు మినహాయింపు : అన్ని బిల్లులను పార్లమెంటు ఉమ్మడి సమావేశానికి సూచించలేము. రెండు మినహాయింపులు ఉన్నాయి:

1. డబ్బు బిల్లు : భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం, డబ్బు బిల్లులకు లోక్సభ ఆమోదం మాత్రమే అవసరం. లోక్సభకు రాజ్యసభ సిఫార్సులు చేయవచ్చు, దానిని అంగీకరించాల్సిన అవసరం లేదు. రాజ్యసభ 14 రోజుల్లోపు డబ్బు బిల్లును ఆమోదించకపోయినా, పైన పేర్కొన్న కాలం ముగిసిన తరువాత పార్లమెంటు ఉభయ సభలు ఆమోదించినట్లు భావిస్తారు. అందువల్ల, ఉమ్మడి సమావేశాన్ని పిలవవలసిన అవసరం డబ్బు బిల్లు విషయంలో ఎప్పుడూ తలెత్తదు.

2. రాజ్యాంగ సవరణ బిల్లు : భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 368 ప్రకారం భారత రాజ్యాంగాన్ని పార్లమెంటు ఉభయ సభలు 2/3 మెజారిటీ (ప్రత్యేక మెజారిటీ) ద్వారా సవరించవచ్చు. ఉభయ సభల మధ్య విభేదాలు ఏర్పడితే, పార్లమెంటు ఉమ్మడి సమావేశాన్ని పిలిచే నిబంధన లేదు.

ఇప్పటివరకు ఉమ్మడి సెషన్‌కు సూచించే బిల్లులు : భారత పార్లమెంటు ఉమ్మడి సమావేశానికి 4 బిల్లులు మాత్రమే పిలవబడ్డాయి, అంటే వరకట్న నిషేధ చట్టం- 1961, బ్యాంకింగ్ సర్వీస్ కమిషన్ చట్టం- 1977, పోటా- 2002, మహిళా ప్రాతినిధ్య బిల్లు -2008 (బిల్ పనిచేయనిది) ..

జాయింట్ సెషన్‌లో ఆమోదించిన బిల్లులు

• వరకట్న నిషేధ బిల్లు, 1961
• బ్యాంకింగ్ సర్వీస్ కమిషన్ (రిపీల్) బిల్లు, 1978
• ఉగ్రవాద నిరోధక బిల్లు, 2002
• మహిళా ప్రాతినిధ్యానికి బిల్లు -2008 (బిల్ పనిచేయనిది)